Erkekler, içsel olarak genlerini bir sonraki nesillere aktarma içgüdüsü ile “doğurganlığı yüksek” kadınları çekici bulurlar. Bu doğurganlığı yüksek olma durumu ise daha çok fiziksel özelliklere atfedilir. Erkeklere göre, daha genç, düzgün bir cilt, diri beden, parlak saçlar ve dolgun dudaklar; doğurganlığı simgeler. Erkekler kadınlarla kıyaslandıklarında fiziksel çekicilik ve dış görünüşe daha çok önem verirler. Hatta erkeklerin eşlerini çekici bulma oranı yükseldikçe, ilişkiyi sürdürme çabalarının da arttığı gözlenmiştir (Buss, Shackhelford, 1997). Ancak erkeklerin daha genç kadınları seçmeleri ile kastedilen gençlik değil doğurganlıktır. Ergenlik çağındaki erkekler ise kendilerinden biraz daha büyük kadınları tercih etmeleri bu kanıyı destekler niteliktedir (Kenrick, Keefe, Gabrielidis, Cornelius, 1996). Kadınlar eş seçiminde, daha dikkatli davranırlar çünkü annelik yatırımı babalık yatırımına göre daha fazla zaman ve uğraş gerektirir. Annelik yatırımında çocuğun 9 aylık doğuma kadar olan süreci vardır. Bu yüzden erkekler genlerini devam ettirebilecek doğurganlığı yüksek kadınları tercih ederken kadınlar çocukları için “kaynak sahibi” olan erkeklerle eşleşmeyi tercih ederler. Atalarımızda bu durum hayatta kalma özelliği daha baskın, saldırgan olan erkeklerken, günümüzde iyi bir mesleğe sahip olması, hırslılık düzeyi yüksek, olarak evirilmiştir. Bir araştırmaya göre, lisans mezunu kadınların baskın erkekleri yumuşak huylu erkeklere göre daha çekici bulduklarını söylemişlerdir (Sadalla, Kenrick, Vershure, 1987). Baskın erkeğin, tuttuğunu koparmada yumuşak huylu erkeğe göre ailesinin gereksinimlerini karşılamada daha becerikli olacağı düşünülmektedir. Erkeklerin karşı cinsi etkilemeye çalışmada maddi kaynakları kullanması da bu bilgileri doğrular niteliktedir (Buss, Schakelford, 1997). Bu demek değil ki kadın eş seçiminde yalnızca baskın ve bencil bir erkekle eşleşir, bu noktada hayatta kalma değerini sorgulanması gerekir, bu kaynaklara sahip ama elindekini paylaşmada yetersiz olarak görülen erkek zamanla avantajını kaybedecektir. Lisans mezunu kadınlar üzerinde yapılan araştırmaya göre, yardımsever ve cömert olan erkekler baskın olanlara göre kısa ve uzun vadeli ilişkilerde daha çekici bulunmuşlardır (Jensen- Campbell, Grazino, West, 1995). Buna ek olarak her iki cinsiyette de karşılıklı sevgi ve şefkatin eş seçiminde en önemli kriter olduğu saptanmıştır (BenHamida, S. Mineka ve diğerleri, 1998). Çekici gelen birey atalarımızdan gelen içgüdüsel bilgilerimize göre belirlendikten sonra, duyguların yoğunlaşması ile vücutta çeşitli farklılıklar meydana gelmeye başlar. Beynin ödül yolağı olarak adlandırılan, zevk verici eylemler sırasında uyarılan talamus, hipotalamus ve ardından duygu merkezi olarak adlandırılan amigdala uyarılır. Sonrasında nörotransmiter salınımı başlar, serotonin, dopamin, nöroadranelin gibi nörotransmiterlerden daha sonra duyguların bağlılık nişanesini sağlayan oksitosin salgılanır. Madde bağımlılıklarında karşımıza çıkan dopaminin aşkla ne ilgisi var? Ne yazık ki sürekli madde kullanımı ile bağılılık geliştirmeyi sağlayan dopamin, aşk ile sürekli salgılanarak bu seferde kişiye bağlılıkta etkin rol oynuyor. Çok mekanik olarak görülen bu sisteme Sigmund Freud ise “aşk yoktur, libido vardır” der. Freud'a göre aşk, cinsel içgüdünün bir türevi, dönüşmüş bir biçimidir. Aşkta saf cinsellikte olmayan bir sevgi ve şefkat boyutu vardır. Sigmund Freud, karşı cinste beğeniyi ise Oedipus kompleksi ile açıklar, erken çocukluk dönemlerinde çocuk karşı cinsteki ebeveynine karşı yoğun ilgi duyar, hatta bu ilginin getirisi ile eş cinsinde olan ebeveyni ile bir çekişme içine girer ve daha sonra karşı cinsteki ebeveynin hayatında biri olduğunun farkına varır ve bu imkansız aşktan kendini alıkoyar ama yapacağı bir şey vardır o da karşı cinsteki ebeveyni gibi bir eş bulmak için eş cinsinden ebeveynine benzemek. Örneğin erkek çocuğu, annesine karşı yoğun ilgi duyar fakat annesinin hayatında biri vardır, babası. Bu durumda bu imkansız aşktan vazgeçer ve babasına benzer, annesi gibi bir eş edinebilmek için. Oedipus kompleksinde, erkek çocuklarda hadım edilme korkusu ile ebevynlerden uzaklaşma yaşanırken, kız çocukları ise yaşadığı penis kıskançlığı ile annesine öfke duyar ve babasına sahip olmak ister, çocuklar cinsiyet rollerini gelişmesi ile bu karmaşadan kurtulacaktır. Psikanaliz kurama göre, eş seçiminde ebeveyne bezeyen eşlerin seçileceği çıkarımını yapmak çok da zor değildir. Siz eş seçerken nelere dikkat ediyorsunuz? Sizce aşk rastlantısal mı?

Stresle Baş Etmek: Stresi Modifiye Etmek, plan yapılabilir ve bu plan ile yeni yollar keşfedilebilir. Örneğin, patronunuzla veya arkadaşınızla bir sorun yaşadınız, kendinize şu soruyu sorabilirsiniz; "bu davranış stili benimle mi ilgili, yoksa herkese mi böyle davranıyor yani kendiyle (karekter, mizaç vb) mi ilgili?" Stres Aşısı, stres aşısı bireyin strese karşı dayanıklılığını arttırmada ya da etkilenmede kilit rol oynar. Bunun için direkt sonuçtaki büyük hedefe odaklanmaktansa o hedefi gerçekleştirmedeki küçük adımları kendinize görev olarak verebilirsiniz. Detaylandıracak olursak, sosyal ortamlarda konuşmaya çekinen birinin, önce daha küçük ortamlarda daha kısa konuşmalar yapmayı hedef olarak koyması gibi. Stres Yaratan Durum veya Kişiyle İlgili Algı ve Değerlendirmeyi Değiştirmek, stresöre yüklenen anlamı değiştirmek. Strese Verilen Tepkiyi Değiştirmek, bir fikre fazlasıyla zaman ayırılırsa ve çok düşünmeye başlanılırsa, bir süre sonra bu düşünce halini alır. Bu düşünceler de tepkilere yansır. Stresöre (stres yapıcı) yüklenen anlamı değiştirirken, verilen tepkiyi de değiştirerek çift yönlü birbirine destek verilmesi sağlanabilir. Kontrolün sizde olduğunu unutmayın," Bu konuda ben ne yapabilirim?” sorusu sorulabilir. Bazen “Bu kadarı yeterli, elimden geleni yaptım diyebilmeli.” Ara Vermek İyi Gelebilir, 10 dakika ortamdan uzaklaşmak gibi.. Bitki çayı ve sebze tüketimi arttırılabilir. Gevşeme Teknikleri Öğrenilebilir; meditasyon, yoga, nefes egzersizi, 54321 tekniği, güvenli yer egzersizi, 4 element tekniği gibi… Hobi Edinmek ve Hobilere Zaman Ayırmak, iyi gelecektir. Fiziksel Aktivite Arttırılabilir, yürüyüş yapmak, spor yapmak, esneme hareketleri yapmak, olduğun yerde 50’ye kadar zıplamak...

Bağlanma üzerine yapılan çalışmalar bize, bağlanmada kritik unsurun beslenmeden ziyade fiziksel yakınlık olduğunu göstermiştir(Harlow, 1958). Bebeğin bakım verenle kurduğu ilişkinin fiziksel rahatlık ve duyarlı bakım içermesi durumunda “temel güven” duygusunun yerleştiği gözlenmiştir (Erikson, 1968). Güven duygusu bağlanmanın temelini oluşturur; dünyanın güvenilir, adil bir yer olduğuna dair ömür boyu beklentiyi içeren basamağı düzenler. Bakım verenin çocuğun ihtiyaçlarını görme, yetme ve zamanında tutarlı olarak bu ihtiyaçları karşılaması durumunda çocuk dünyanın ve insanların güvenli olduğuna inanç geliştirir, bu çocuklar yetişkinliklerinde ve çocukluklarında mutlu ve özgüvenlidir, bu da romantik ilişkilerinde daha sağlıklı sayabileceğimiz; partnerine özel alan tanıyan, ilişkilerindeki olaylara yansız gerçekçi anlamlar yükleyebilen bireyler olmalarını sağlar. Fakat çocuk temel güven duygusunu aldıysa ya da farklı deyişle bakım verenle “güvenli bağlanma” gerçekleştirdiyse kesin olarak yetişkinliğinde sağlıklı ilişkiler kurar diyemeyiz, çünkü farklı çalışmalar güvenli bağlanan çocukların yetişkinliklerinde beklenmedik olaylar yaşamaları (Aile bireylerinde boşanma, aldatılma gibi) ilişki stillerinin güvenliden güvensiz tarafa çekilmesini sağlayabilmektedir (Lewis, Feiring, Rosenthal, 2000). Bakım verenin çocuğun neredeyse her ihtiyacı olduğunda ortada olmaması ve ihtiyaçlarını karşılamaması, çocuğu ihmal etmesi; çocuğun dünyayı güvensiz bir yer olarak algılanmasına neden olur. Bu bağlanma stilindeki çocuklar yetişkinliğinde derinlikten yoksun sığ ilişkiler kuran, hatta ilişkinin derinleşmeye başlamasıyla ortadan kaybolan bireyler olabilirler. Çünkü derin ilişki onları, “özerkliğini kaybetme “ korkusuyla birlikte baskılanan utanç duygusunu dışarıya “öfke" olarak yansıtarak, ilişkiden uzaklaştırmaya iter. Bakım veren, çocuğun ihtiyaçlarını bir karşıladı bir karşılamadıysa yani tutarsız bir stil sergilediyse, çocuk bakım verenin her an bırakabileceğine dair inanç geliştirir. Bu stilde yer alan çocuklar yetişkinliklerinde; kontrol etme ve bunu partnerinden de bekleme, kıskançlığın hakim olduğu ilişkiler kuran, sınır çizmede zorlanan, kendinden ödün veren, ilgiyi ilişkinin temeline oturtan bireyler olabilirler. Öte yandan bu kişiler ufak kopuklukları ciddi tehdit olarak algılamaya meyillidir. Küçük problemlere büyük anlamlar yükler ve sürekli güvenlik ihtiyacını sağlamak adına partnerinden ilgi bekler. Altta yatan temel inanç ise sevilmeye layık olmadığıdır. Son zamanlarda eklenen, farklı kaynaklarda; dağınık, saplantılı, kaotik bağlanma stili olarak tanımlanan modelde ise; aile içinde istismar, şiddet ve kaos hakim olabilmektedir ya da temel bakım veren depresif birey olabilir. Bu çocuklar yetişkinliklerinde kurdukları ilişkilerde; birbirine özel alan tanımayan, neredeyse her etkinliklerini partnerleri ile birlikte yapan bireyler olabilirler. Bu kişiler, bencil, empatiden yoksun, suça eğilimi olan, baskıcı, yalnızlık hissini yoğun olarak yaşayan bireyler olabilirler. Dağınık bağlanmanın daha çok dışsalaştırılmış problemlerle (örneğin; saldırganlık, düşmanlık, aykırılık) güçlü ilişkili olduğunu birçok çalışma desteklemektedir (Fearon ve diğerleri, 2010). Burada evet aileler çocukların temel bakımlarını gerçekleştirirken; fiziksel rahatlık ve duyarlı bakım sağlamalı, çocuk yeni bir alan keşfederken bakım veren yanında ve destekleyici olmalıdır. Çünkü araştırmalar sonucunda, erken güvenli bağlanma ile sonraki tecrübelerin, özellikle anne ilgisi ve yaşam stresinin çocukların ileriki yıllarda davranış ve uyumlarıyla bağlantılı olduğu saptanmıştır (Thompson, 2008). Fakat aklınıza şu soru gelebilir, kritik dönemde (0-24 ay) temel bakım verenle “güvenli bağlanma” gerçekleşmezse, tüm ilişkilerimiz sağlıksız bir yöne mi çekilecek? Hayır. Bazı bireyler “kendilik değerlerinin” yüksek düzeyde farkında oluyorlar ya da terapi sürecinde bunları keşfederek değiştirebiliyorlar. Yani güvensiz bağlanma stiline sahip bir birey bunu değiştirebilir. Öte yandan bununla ilgili yazılmış birçok kitap mevcut yani bu konuda herhangi bir eksiklik hissediliyorsa kitap okuyarak videolar izleyerek veya terapiye başlayarak değişim sağlanabilir. Kitap Önerisi: Bağlanma - Aşkı Bulmanın ve Korumanın Bilimsel Yolları, Amir Levine, Rachel Heller Ek Notlar: Bağlanma Kuramı: Mary Ainsworth ve John Bowlby tarafından geliştirilmiştir. Bakım veren; ebevyn, aile büyükleri, bakıcı olabilir.

Panik atağın sık sık yaşanması durumu ise panik bozukluktur. Panik atağı her insan hayatında deneyimleyebilir, her deneyim panik atak tedavisini gerektirmez. Sık sık yaşanması, hayatın akışını etkiliyor olması, işlevselliğe zarar vermesi, tekrar yaşanacağına dair yoğun korku ve kaygı duyulması gibi durumlarda bir uzmana başvurmak faydalı olacaktır. Panik atak tedavisi, medikal tedavi (SSRI, benzodiapinler, beta blokerlar) ile gerektiği noktada desteklenebilmektedir, Bunun dışında nefes egzersizleri, açık hava yürüyüşleri işe yarayacaktır. Görüşmeler genellikle haftada 1 veya 2 kere şeklinde düzenlenir. Atak sırasında ve öncesindeki duygu, düşünce, davranış üzerinde durulur. Kişinin hangi olay ve durumları düşündüğünde veya yaşadığında tetiklendiği keşfedilir. Sonrasında küçük ev ödevleri ve döngülerin fark edilmesiyle seasnlar ilerler.

Terapi süresinde danışan ve danışman arasında kurulan "terapotik ittifak” önemli bir kıstasdır, kurulan bağ, güven ilişkisi son derece önemlidir. Terapi 40 dk-1 saat arasında genellikle haftada 1 veya 2 haftada 1 olarak gerçekleştirilmektedir. Terapinin ne kadar süreceği danışandan alınan etkiye, çalışılan psikolojik rahatsızlığa göre çeşitlilik göstermektedir. Terapi süresinde, danışanın hayatıyla ilgili herhangi bir karar vermesini sağlayacak tavsiyede bulunulmaz. Terapi danışanın kendini keşfetmesi ve dolayısıyla bu kararı kendinin vermesinin önünü açar. Bireysel Yetişkin Terapide çalışılan bazı konular, Kaygı bozuklukları Panik bozukluk Depresyon Fobiler Kayıp yas danışmanlığı Cinsel bozukluklar Öfke ve stresle baş etme yöntemleri İletişim problemleri Yeme bozuklukları Dürtü bozuklukları Duygu durum bozuklukları

Anksiyete bozukluklarını; Panik bozukluk, sosyal fobi, özgül fobi, yaygın anksiyete bozukluğu, ayrılma anksiyetesi bozukluğu (yalnızca çocuklarda), seçici konuşmazlık (mutizm, yalnızca çocuklarda) olarak sınııflandırabiliriz. Özgül fobide, nesne veya duruma karşı orantılı olmayan, kişinin de mantıksız korku olduğunun farkında olduğu, yoğun kaygı durumudur. Birçok özgül fobi yaşamı yardım almayı gerektirecek kadar olumsuz etkilemez. Sosyal fobi başka insanların varlığında, mantıklı olmayan korku durumudur. Genellikle eleştiriden, rezil olmaktan korku ile kendini gösterir, hayatı oldukça kısıtlayan fobi türüdür. Topluluk önünde ve hatta arkadaş ortamında rahat konuşamama ve kaçınma davranışıyla kendini gösterir, kaçınma davranışının tekrarlanması ise durumun kronikleşmesine neden olur. Yaygın anksiyete bozukluğunda, odağı belli olmayan kaygı söz konusudur bir nesneye değil birçok duruma karşı duyulan kaygı türüdür. Somatik yakınmalara çok sık rastlanır. (fibromiyalji gibi) Bilişsel davranışcı tedavide gevşeme teknikleri, sistematik duyarsızlaşma, maruz bırakma, rol canlandırma- model alma, bulantı seli (flooding), edimsel teknikler, sosyal beceri eğitimleri kullanılmaktadır. Gerekli görülen durumlarda medikal tedavi ile desteklenebilir. Psikianalitik tedavi yönteminde ise daha çok kaygı ve korkunun altında yatan bastırılmış travmalar olduğunu savunur ve amaç bastırılmış travmaları ortaya çıkarıp, travmalar ile çalışılır bu sırada rüya analizi, transferans, karşıt transferans, serbest çağrışım gibi yöntemler kullanılmaktadır.